Συνέντευξη στο Poets Radio και την Ειρήνη Γαβαλά
Τα ραδιόφωνο της Ποίησης του Βιβλίου και του Πολιτισμού
Δημήτρης Μανίνης ένας από τους πλέον σημαντικούς Έλληνες εικαστικούς δημιουργούς μας,μας παραχώρησε μια αποκλειστική συνέντευξη όπου μιλάει για τις πρώτες του ζωγραφιές στον Άη Γιάννη στο μαγευτικό Πήλιο,για το έργο του στη ζωγραφική αλλά και την γλυπτική,για το Εργαστήρι Τέχνης Eroterra που έχει δημιουργήσει μαζί με τη σύζυγό του επίσης εικαστικό Ευαγγελία Μαρίνου στην Τσαγκαράδα του Πηλίου.
Ο λόγος του γλαφυρός,πολύχρωμος ,σαν τα υπέροχα έργα του, μας εντυπωσιάζει με την αλήθεια την ειλικρίνεια,την τρυφεράδα και την ευαισθησία του, που είναι διάχυτη και στους πίνακες,τα γλυπτά και τα βιβλία του.
Δάσκαλος χαρισματικός δηλώνει αποσυνάγωγος , μονόχνωτος και πάνω από όλα κυνηγός των ηδονών,ηδονοθήρας!
Απολαύστε τη συνέντευξη του γραπτά και ηχητικά εδώ στο Ραδιόφωνο της Ποίησης και του Πολιτισμού
Αγαπητέ κε Μανίνη
Αφού σας ευχαριστήσω για τη συνέντευξη ετούτη θα ήθελα να ξεκινήσω από τα παιδικά σας χρόνια και τη γενέθλια γη σας την Σκιάθο. Πρώτες μνήμες ,τα πρώτα σκιρτήματα για τη ζωγραφική γεννήθηκαν εκεί;
Κυρία Γαβαλά, εγώ σας ευχαριστώ’ για την πρόσκληση….Η οικογένεια είχε μετοικήσει προσκαίρως και έτσι γεννήθηκα στην Σκιάθο. Μάλιστα ο παππούς, πριν αναχωρήσουμε με το καϊκι του, απέκοψε την κορυφή του μεσαίου κυπαρισσιού από τα τρία που στέκονταν πίσω από το σπίτι, ώστε όποιος δικός μας θα έφτανε από το πέλαγο να αντιλαμβάνεται εγκαίρως ότι υπηρχε κίνδυνος και να αλλάζει πορεία. Σε λιγότερο από ένα χρόνο, επανακάμψαμε στο Ανατολικό Πήλιο, στον Αη Γιάννη.
Η πρώτη επαφή με τις ζωγραφιές. Μόλις που είχα συμπληρώσει τα τρία, και η γιαγιά ξεκίνησε για τον Βόλο (περιπέτεια τότε, το ταξίδι με το λεωφορείο διαρκούσε 5 ώρες) “Τί θέλεις να συ φέρω Δημητράκη, σιμίτ ή λουκούμ ; ) ρώτησε πριν πάρει το μονοπάτι για την Τσαγκαράδα (ως εκεί έφτανε τότε το λεωφορείο). “Μπουγιές” απάντησα χωρίς ασφαλώς να γνωριζω τι με κινούσε.
Με τις ξυλομπογιές αυτές, ζωγράφισα μία βαρκούλα στην αμμουδιά και παραπέρα κοράκια σε ένα λευκό χάρτινο τραπεζομάντηλο που ο παππούς είχε φέρει από την ταβέρνα. (τα κοράκια ήταν η συντροφιά μου τα πρωϊνά του χειμώνα, καθώς μαζί ψάχναμε στα απορρίμματα που το πέλαγο ξερνούσε στην ακτή μετά από άγρια φουρτούνα. Αδεια μπουκαλάκια πενικιλίνης, όζας και ένα σωρό άλλα πολύτιμα για τον μαγικό κόσμο όπου ζούσα)
Έτσι ξεκίνησε το πράγμα
Ζωγράφος, γλύπτης, δάσκαλος εικαστικών, συγγραφέας, αρθρογράφος, κριτικός. Έχετε στο ενεργητικό σας πλούσιο δημιουργικό έργο, συμμετοχές σε πολλές ομαδικές και ατομικές εκθέσεις εντός και εκτός ελληνικών χωρικών υδάτων και μεγάλη αναγνώριση. Αλήθεια πώς μοιράζετε τον χρόνο σας , πώς καταφέρνετε να καταγίνεστε με όλες αυτές τις δραστηριότητες και πώς κατορθώνετε να συνδυάζετε τη μοναχικότητα της ζωγραφικής με τη μετάδοση και μεταλαμπάδευση της γνώσης στους μαθητές σας;
Κυρία Γαβαλά, επιτρέψτε μου να σημειώσω ότι δεν απολαμβάνω “μεγάλης αναγνωρίσεως”, μάλλον μέτριας κι αυτό, ενώ διαθέτω βιογραφικό που λίγοι έχουν ανάλογο. Τούτο ενδεχομένως, οφείλεται στο ότι είμαι αποσυνάγωγος της φιέστας που ονομάζεται “δημόσιες σχέσεις” Σκεφτείτε, ότι τον περασμένο χρόνο, βγήκα από το άντρο μου δύο φορές. Ήδη, απορώ πως με “ξετρυπώσατε” εσείς…. Επί πλέον, από το 1989 έως το 2001 έζησα απομονωμένος στο Ανατολικό Πήλιο, στον Αη Γιάννη. Ζωγράφιζα κάθε μέρα 7-8 ώρες και για να ξεκουραστώ, έγραφα, είτε δημιουργούσα γλυπτα. Από ηδονή σε ηδονή . Δηλαδή, ηδονοθήρας. Το έργο που παρήγαγα σ΄ αυτά τα 12 χρόνια, (κατά την ποσότητα τουλάχιστον), στην πολιτεία, ακόμα και για άνθρωπο μονόχνωτο όπως εγώ που δεν ασχολείται με δημόσιες σχέσεις απαιτεί για να δημιουργηθεί το λιγότερο 30 χρόνια.
Χαίρομαι που θίγετε το περίπλοκο ζήτημα με τους σπουδαστές μου. Εν αρχή, αποφάσισα το 2001 να διδάξω όσα κατείχα από εμπειρία είτε από επίκτητες γνώσεις, λόγω …..ιδεολογίας. Δηλαδή, θεωρώ πως έχω την υποχρέωση να επιχειρήσω την διοχέτευση των γνώσεών μου σε όσους τις είχαν ανάγκη. Ξεκίνησα από το Κολέγιο Αθηνών και μετά από λίγα χρόνια, κατέληξα να διευθύνω τα εργαστήρια Τέχνης του δήμου της Παλλήνης, όπου επίσης δίδαξα
Μία πανήγυρις χαράς είναι η διδασκαλία, καθώς διαπιστώνω ότι οι σπουδαστές μου, αρχίζουν σιγά σιγά να “βλέπουν” όσα ως εκείνη την στιγμή ήταν “αόρατα” κι ας βρίσκονταν μπροστά στα μάτια τους. Συναρπάζομαι από την εξέλιξη και τα έργα τους, ως να είναι δικά μου.
Αλλά κυρία Γαβαλά, που όπως φαινεται το υποπτευόσασταν, αυτή η ζείδωρος πανήγυρις, έχει κόστος. Και δεν αναφέρομαι στις ώρες που αναλώνω για την προετοιμασία και την διδασκαλία, αλλά για την μυθοπλασία που λειτουργεί πλέον υποβαθμισμένη εντός μου, ενώ αποτελεί την πηγή του υλικού απ όπου θα αντλήσω, για να καταθέσω τα έργα μου
Από το 1989 έχετε δημιουργήσει ένα εργαστήρι τέχνης για ενήλικες στη μαγευτική Τσαγκαράδα στο Πήλιο ,όπου βρίσκεστε τώρα, μια κυψέλη εικαστικής δημιουργίας που λειτουργεί μέχρι σήμερα. Θέλετε να μας μιλήσετε πιο αναλυτικά για το πρόγραμμα, τον τρόπο συμμετοχής και τον στόχο αυτού του εργαστηρίου;
Πρόκειται για μια μικρή γκαλερί όπου εκτίθενται έργα μου και έργα της συζύγου μου της Ευαγγελίας Μαρίνου χρηστικά, διακοσμητκά και γλυπα. Το εργαστήρι και γκαλερί λοιπόν Eroterra, εργάζεται με κεραμικές μάζες υψηλής θερμοκρασίας και μέταλλα και δημιουργεί μοναδικά ενυπόγραφα αντικείμενα. Τα σμάλτα που ντύνουν τα έργα, είναι επίσης του εργαστηρίου. Οσοι προσέρχονται στο Πήλιο για να διδαχτούν, είναι κατά κανόνα παλαιοί σπουδαστές μου. Αν ενδιαφέρονται για γλυπτική, διδάσκονται τεχνολογία υλικού και μετά την σχέση του αντικειμένου με τον χώρο. Αν πάλι τους ενδιαφέρει μόνον η ζωγραφική, μεταβαίνουν σε σημεία που έχω επιλέξει και τα βράδια συναντιόμαστε σε κάποιο από τα ταβερνεία σε μία από τις πολλές μαγικές πλατείες. Μετά το δείπνο, απλώνουμε τα έργα και τα αναλύω. Εννοείται, πως αν έχουν περισσευάμενο χρόνο και διάθεση μπορούν να κολυμπήσουν
Zωγραφίζοντας
Έχοντας αποκτήσει μια μακρά εμπειρία σαν δάσκαλος έχετε δηλώσει πως οι μαθητές σας θα πρέπει να απεκδυθούν τα όσα έχουν ενστερνιστεί και υιοθετήσει και τρόπον τινά να ξαναγεννηθούν μέσα από την τέχνη για να μπορέσουν να δημιουργήσουν. Πόσο εφικτό είναι κάτι τέτοιο όταν μιλάμε για ενήλικες
Δεν το κατορθώνουν όλοι. Δεν αναφέρομαι στην κατάκτηση των τεχνικών, αυτές, όλοι τις κατακτούν. (Από μόνες τους οι τεχνικέςδεν αρκούν για να δημιουργηθούν έργα τέχνης, το πολύ διακοσμητικά). Αναφέρομαι σε κείνο που συνιστά τον δρόμο προς την δημιουργική πράξη. Κι αυτό , είναι ηεπανάκτηση της αίσθησης της μαγείας της πραγματικότητας, όπως οι περισσότεροι την έχουν βιώσει στην νηπιακή και παιδική ηλικία. Εμπόδιο στον δρόμο της μαγείας προς την τέχνη, αποτελούν τα αναρίθμητα στερεότυπα και οι έγνοιες της καθημερινής κατατριβής. Τώρα, δείτε την αντίφαση: Αυτές οι παρεμποδιστικές έγνοιες, και τα στερότυπα, συνθέτουν ταυτοχρόνως το πλέγμα ασφαλείας για τον καθένα, την φυλακή του αν θέλετε, αλλά εκεί, αισθάνεται ασφαλής.
Δηλαδή, το ταξίδεμα προς την δημιουργική πράξη, είναι συνάμα μία παρακινδυνευμένη διαδικασία, ως απελευθερωτική πράξη για τον όποιον βολεμένο. Εκεί εντοπίζεται το πρόβλημα για όσους επιθυμούν να ταξιδέψουν στους ωκεανούς της τέχνης και δεν τολμούν να ξεβολευτούν.
Καράβια Ζωγραφική 1990-2012
Πόσο σημαντική είναι η διδασκαλία των εικαστικών στα μικρά παιδιά που εξ ορισμού είναι tabula rasa και πόσο σημαντική είναι η μύησή τους στον υπέροχο κόσμο της δημιουργίας για τη μετέπειτα ζωή τους;
Εδώ, εισερχόμαστε σε δύσκολη περιοχή. Δεν μπορεί ο καθένας να διδάξει στα παιδιά, διότι κανείς δεν πρέπει να θίξει την φαντασία, την περιέργεια, την δημιουργικότητά τους. Οποιαδήποτε ακατάλληλη παρέμβαση, στερεί την χαρά της δημιουργίας από το παιδί και το παγιδεύει στην αντίληψη της πραγματικότητας που έχουν οι ενήλικες. Το τελευταίο θα γίνει έτσι κι αλλιώς μέσω του εκπαιδευτικού -και όχι παιδευτικού ατυχώς- συστήματος, όσο και μέσω της πιέσεως που θα ασκήσει το κοινωνικό περιβάλλον.
Ε, λοιπόν, αν το παιδί εισέλθει με την κατάλληλη εικαστική αγωγή στην περιοχή της δημιουργίας, εφοδιάζεται για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωή του με κριτική ικανότητα, φαντασία, και την ικανότητα αυτοεπιβεβαιώσεως
Μοιροδότες Ζωγραφική 2000-2009
Graffiti street art, τέχνη πραγματική ή βανδαλισμός;
Κάθε έκφραση που πηγάζει από την αναγκαιότητα, είναι δυνατόν να καταλήγει στην τέχνη. Τα ρεύματα που αναφέρατε, είναι τέτοια, στον τόπο όπου γεννήθηκαν. Παραπέρα, όπως όλα σχεδόν, έχασαν την αυθεντικότητά τους καθώς αποκαταστάθηκαν ως μόδα.Να αναφέρω μάλιστα και τις προσπάθειες της κατεστημένης εμπορικής αντίληψηςπερί την εικαστική πράξη, που επεχείρησε να τα μαντρώσει, -δηλαδή να τα εκμηδενίσει πλήρως- με διαφημιστικά του τύπου, “έκθεση γκράφιτι στην γκαλερί μας, όπου θα μπορέσετε να δουλέψετε σε τοίχους που θα έχουμε ετοιμάσει για σας……). Ε λοιπόν, τα παιδάκια που εκφράζονταν με την νέα μόδα, έσπευσαν….και μη χειρότερα δηλαδή, μόνον το μπιμπερό δεν τους παρείχαν
Τρένα Ζωγραφική 2001-2003
Ποιά εικαστικά ρεύματα και ποιοί δημιουργοί έχουν επηρεάσει το έργο σας;
Κατέκλεψα την αίσθηση από πολλούς. Γενικώς, από όσους με το έργο τους προέβαλαν τον μύθο. Κάποτε, -ελπίζω- κατάφερα να δημιουργήσω το δικό μου εικαστικό γλωσσάρι, για να τραγουδήσω τον προσωπικό μου μύθο
Ο Μarc Chagall είναι ένας από αυτούς;
Ναι, έχετε δίκιο, πρόκειται για τον κατ εξοχήν παραμυθολόγο
Μοιροδότες Ζωγραφική 2000-2009
Περιγράψτε μας λίγο το χώρο του ατελιέ σας και αν υπάρχει ένα κατά κάποιο τρόπο τελετουργικό στη δημιουργία ενός έργου σας.
Στο ατελιέ, επικρατεί πλήρης αταξία για όποιον το επισκέπτεται, ωστόσο, προσωπικώς, γνωρίζω επακριβώς που βρίσκεται το κάθε τι. Έχω την μέγιστη ευχαρίστηση στα δεξιά μου, στην θέση του τοίχου να υπάρχει ένα μονοκόμματο τζάμι, έτσι που ο ουρανός, τρυπώνει κατ ευθείαν στην καρδιά. Στο ατελιέ του Πηλίου τώρα, σ τ αριστερά μου, δυό παράθυρα βλέπουν στο πέλαγο. Πότε πότε, στρέφω το κεφάλι και βεβαιώνομαι ότι το πέλαγο βρίσκεται στην θέση του.
Ως προς το τελετουργικό, να αναφέρω ότι παίζει συνεχώς προκλασσική μουσική (πέρασαν τα χρόνια κυρία Γαβαλά, κάποτε άκουγα δωδεκάφθογγη και ηλεκτρονική, πλέον, δεν τις αντέχω). Το υπόλοιπο, σχετίζεται με την εσώτερη λειτουργία μου. Προσπαθώ να μην παρεμποδίζω την ενόρμιση να διασπάσει το φράγμα του ασυνειδήτου, ώστε να εκφραστεί ως επιθυμία -ο κόσμος το λέει “έμπνευση”
Mύθοι Ζωγραφική 1998-2000
Ποιά τα μελλοντικά σας σχέδια
Να δημιουργήσω αναπτύξεις στον χώρο από διάφορα υλικά,φως και κίνηση, επίσης να ολοκληρώσω δύο πεζά που έχω αρχίσει. Το ένα, “Γυναίκες άνευ λόγου” και το άλλο, “Αργκιλε, βρικόλακας της μέρας”
Mοιροδότες Ζωγραφική 2000-2009
Θα θέλατε να μοιραστείτε μαζί μας ένα βιβλίο που σας σημάδεψε, μια ανάμνηση που κουβαλάτε πάντα, μια συνάντηση που δεν θα ξεχάσετε, ένα τραγούδι, μια εικόνα ,μια μυρωδιά
Αχ κυρία Γαβαλά, σε τι να πρωτοαναφερθώ ! Πολλά είναι τα βιβλία κι αναρίθμητες οι αναμνήσεις και οι εικόνες. Να σας πω για την μυρωδιάλοιπόν. Είναι λίγο πριν τα 4 μου, δηλαδή, λίγο πριν η οικογένεια μετοικήσει στην πόλη της Καβάλας. Αρχές φθινοπώρου κι έχει βρέξει την νύχτα, ενώ η θερμοκρασία διατηρείται ακόμα υψηλή. Στο χωλ της κατοικίας, -αντρέ το λέγαμε τότε-, απλωμένα φασολάκια, κίτρινες τεράστιες κολοκύθες, δαμάσκηνα, σούρβα και τραχανάς. Όλα αυτά με τις ευωδιές τους που δηλώνουν την ανθρώπινη παρουσία και τον ανθρώπινο μόχθο, προσμιγνύονται με τις άλλες ευωδιές, της φύσης, που δηλώνει παρούσα: Καστανιές, μυρτιές, δάφνες, ορτανσίες, γαρδένιες καθώς και η πυκνή οσμή της ρίγανης που κατρακυλάει απ το βουνό. Η θάλασσα πάλι κυκλώνει όλες τις προηγούμενες με την αλμύρα και το ιώδιο .
Γλυπτική
Αφού σας ευχαριστήσουμε θερμά για αυτή τη συνέντευξη θα θέλατε να προσθέσετε κάτι;
Ναι, ευχαριστώ, αν και οι ερωτήσεις σας έχουν καλύψει ένα τεράστιο εύρος.Να πω λοιπόν πρώτα, ότι αισθάνομαι ένας από τους τυχερούς της ζωής, που την έτρεξα ανάμεσα σε πληθώρα προβλημάτων, πικριών, θανάτων, αλλά και σωρό από χαρές και εσωτερικές γιορτές, πάντοτε στην αγκαλιά του μύθου, εν εκστάσει.
Κι ακόμα, να πω ότι δεν με αφορά η αθωότητα του προβάτου, αλλά εκείνη του φονιά που προσπαθεί να την επανακτήσει.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου